Üniversitelerde Toplumsal Cinsiyetin Etkisi: Türkiye’deki Kadın ve Erkek Akademisyenlerin Ücret Farklılığı Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma


Toktaş Ş., Şimşek M. L., Ucal Şengün M.(Yürütücü)

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2012 - 2013

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Başlama Tarihi: Ocak 2012
  • Bitiş Tarihi: Ocak 2013

Proje Özeti

Toplumsal cinsiyet faktörü çeşitli sektörlerde ücret farklılığına yol açmaktadır. Kadınlar sadece iş pazarına girmekte değil işe devam etmekte türlü zorluklarla karşılaşmaktadır. Kadın çalışanların işten ayrılma oranı erkeklere kıyasla daha yüksektir. Kadınların toplumsal cinsiyet rolü ev kadınlığı, ailenin yeniden üretimi ve çocuk yetiştirme gibi ev içi işlere odaklı olduğundan toplumsal kadınlık tanımı da bu görevleri ne kadar yapabildiği üzerinden gelişmektedir. Bu yüzden genel eğilim olarak kariyer geliştirme yerine ev içi sorumlulukları yerine getirme tercih edilmektedir. Kaldı ki kadınlar kamusal hayatta iş ve kariyeri tercih etse bile diğer erkeklere göre daha düşük ücret almaktadır. Kadın ve erkek arasındaki bu ücret ve gelir farklılığı bir ayrımcılık türü olarak hem gelişmiş ve endüstrileşmiş hem de gelişmekte olan tarıma dayalı ekonomilerde de görülmektedir. Bahsedilen bu toplumsal cinsiyete dayalı ücret farklılığı Türkiye'de geçerliliğini korumaktadır. Her ne kadar hukuki zeminde toplumsal cinsiyet ayrımı ve buna yönelik ücret ayrımcılığı bulunmasa da kadınlar Türkiye'de de gelirden erkeklere kıyasla daha az pay almakta ve ücret ayrımcılığı ile karşılaşmaktadır. Üniversiteler kadın ve erkek arasındaki ücret farkını araştırmaya yönelik ilginç bir saha oluşturmaktadır. Kadınların işgücü piyasasına katılımı genel olarak düşük olmakla birlikte üniversitelerde işe katılımları daha yüksek bir seyir izlemektedir. Türkiye'deki kadın profesör sayısı Avrupa ölçeğinde bile çok yüksektir. Üstelik, üniversitelerin çoğu devlet üniversitesidir. Maaş ve zamlar devlet tarafından belirlenmekte ve tüm çalışanlar toplumsal cinsiyet gözetilmeksizin aynı ücret politikasına tabi tutulmaktadır. Kadın ve erkek akademisyenler arasındaki ücret farklılığında toplumsal cinsiyet görünmeyen fakat gerçek bir faktör olabilir; keza sayıları gün geçtikçe artan özel üniversitelerin devletten bağımsız bir ücret politikası vardır. Bu çalışma Türkiye akademisindeki kadın ve erkek öğretim üyeleri arasındaki ücret farklılığını ve toplumsal cinsiyetin oynadığı rolü anlamayı hedeflemektedir. Bu anlama çabasına yönelik olarak devlet ve özel üniversitelerde çalışan 1000 kadın ve erkek akademisyene anket hazırlanmıştır. Anket çalışmasının sonuçları 'discriminant' analizi yöntemi kullanılarak analiz edilecek ve gelir farklılığı teorisi kullanılarak tartışılacaktır. Araştırma sonuçları SSCI koteli akademik bir dergide makale çalışması olarak yayınlanacaktır.