Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türk Dünyası Araştırmaları, cilt.130, sa.256, ss.45-66, 2022 (Hakemli Dergi)
Bu çalışma, Calvert
Çiftliği’ne Osmanlı Devleti askerî kuvvetlerinin yerleşmesi, çiftliğin istimlak
edilmesi ve çiftliğin ilk sahiplerine iade edilmesi konularını; Osmanlı Arşiv
belgeleri üzerinden incelemeyi amaçlar. Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na
girmesinden kısa bir süre sonra, Aralık 1914’te Mehmet Ali Paşa komutasındaki
bir askerî birlik, stratejik bir yerde bulunan Calvert Çiftliği’ne yerleşti.
Harbiye Nezâreti, Calvert Çiftliği benzeri özel mülklere askerlerin
yerleşmesini meşru hale getirmek için seferberlikte el konulacak binalar
hakkında kanun tasarısını Ocak 1915’te hazırladı. Fakat bu kanun 1916’da
yürürlüğe girdi. Kanunun on dördüncü maddesiyle, kanunun yürürlüğe girmesi
öncesinde yapılan el koymalar meşru hale getirilmiştir. Calvert Çiftliği’nin
ismi 1917’de Mehmet Ali Paşa Çiftliği olarak değiştirildi. Osmanlı Devleti’nin
savaşın kaybedenleri arasında yer alıp mütareke yapmasından sonra çiftlik ilk
sahiplerine geri verilmiştir. Çiftlik sahipleri, çiftliğin kendi ellerinde
bulunmadığı süre için tazminat talebinde bulundular. Tazminat taleplerinin un
değirmeni ve tohumluk ile ilgili olan kısımları kabul edilmiştir. Çiftlik
sahipleri, dağıtılmış olan çiftlik hayvanlarının bulunmasını da istemişlerdi.
Hayvanlardan 90 tanesi bulunup teslim edilmişti. Çiftlik sahiplerinin iade
olunmayan hayvanlar için istedikleri tazminat ödenmemiştir.