Akademik Veri Yönetim Sistemi
Oksident, cilt.7, sa.1, ss.119-137, 2025 (Hakemli Dergi)
Bu makale, Ortodoks Yahudi dünyasında 20. yüzyılın başlarında yaşanan ideolojik, siyasal ve toplumsal dönüşümler çerçevesinde ortaya çıkan Agudas İsrail hareketini tarihsel bir perspektiften analiz etmektedir. Modernleşme süreçlerinin etkisiyle dini değerlerin etkisini kaybetmeye başladığı bir dönemde, geleneksel Yahudi çevrelerinde dini kimliği muhafaza etme ve sekülerleşmeye karşı direnç gösterme çabaları yoğunlaşmıştır. Bu kapsamda Agudas İsrail, yalnızca dini bir örgüt değil; aynı zamanda modern siyasi gelişmelere tepki olarak şekillenen ideolojik ve toplumsal bir hareket niteliği taşımaktadır. Agudas İsrail’in ortaya çıkışı, Siyonist hareketin seküler ve milliyetçi anlayışına karşı bir alternatif arayışıyla yakından ilişkilidir. Siyonizm, Yahudiliği bir ulus inşa etme projesine dönüştürürken, Agudas İsrail bu yaklaşımın dini ilkeleri ihmal ettiğini ve Tevrat merkezli Yahudi yaşam biçimini tehdit ettiğini savunmuştur. Özellikle Filistin meselesi çerçevesinde, iki hareket arasında temsil ve kimlik anlayışı bakımından derin görüş ayrılıkları ortaya çıkmıştır. Agudas İsrail, Filistin’i yalnızca tarihsel bir yurt değil, Tanrı’nın kutsadığı bir toprak olarak görmüş ve bu nedenle Filistin’deki Yahudi varlığının dini temellere dayanması gerektiğini savunmuştur. Makalede, özellikle Filistin’deki Yahudi toplumunun örgütlenmesi ve temsiliyeti konusunda Agudas İsrail ile Siyonist Örgüt arasındaki çatışmalar detaylı bir şekilde ele alınmaktadır. Milletler Cemiyeti Arşiv belgeleri gibi birincil kaynaklara dayanarak, Agudas İsrail’in dini kimliğini koruma çabaları ve Siyonizm karşısındaki mücadelesi analiz edilmektedir. Bunun yanı sıra Agudas İsrail, yalnızca dış baskılarla değil, aynı zamanda Yahudi dünyası içerisindeki ideolojik ayrışmalarla da mücadele etmek zorunda kalmıştır. Mizrahi fraksiyonu ile yaşanan temsil çatışmaları, kadınların kamusal hayattaki yeri konusundaki tartışmalar ve sekülerleşen Yahudi cemaatlerle kurulan sorunlu ilişkiler, örgütün içeriden de zayıflamasına neden olmuştur. Bu çalkantılara rağmen Agudas İsrail, gençlik, işçi ve kadın örgütlenmeleri aracılığıyla toplumsal tabanını genişletmeye çalışmış ve özellikle Doğu Avrupa’da etkinliğini sürdürmüştür. Makale, örgütün Filistin’deki başarısızlığını sadece dış politik nedenlere değil, içyapısal sorunlara da bağlamaktadır. Hahamların karar alma süreçlerindeki katılığı, örgüt içindeki fikir ayrılıkları ve modern siyasete adapte olamama gibi etkenler, Agudas İsrail’in Filistin’de etkili bir alternatif olarak kabul görmesini engellemiştir. Bu makale, Agudas İsrail’in ortaya çıkış süreci, ideolojik pozisyonu, siyasal talepleri ve Siyonist hareketle yaşadığı çatışmaları ortaya koyarken, aynı zamanda Ortodoks Yahudiliğin modern dönemde karşılaştığı yapısal zorluklara dair geniş bir bakış açısı sunmaktadır. Bu yönüyle çalışma, hem dini hareketlerin siyasal temsil mücadelesini hem de sekülerleşme karşısında geleneksel yapıların yaşadığı dönüşümü analiz eden özgün bir katkı niteliği taşımaktadır.