Akademik Veri Yönetim Sistemi
1. Uluslararası Hitit Güvenlik Çalışmaları Kongresi, Çorum, Türkiye, 24 - 27 Aralık 2021, ss.1
ABD’nin askeri hedeflerini gerçekleştirdiğini öne sürerek hızlı bir şekilde Afganistan’dan çekilmesi, Afganistan tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır. “Sonsuz savaşı sona erdirmek” sloganıyla atılan bu adım, artan güvenlik kaygılarını beraberinde getirmiştir (Miller, 2021: 37). Yabancı askeri birliklerin yaklaşık 19 yıllık bir sürenin ardından Afganistan’ı terk etmesi, Afganistan halkına hem tehditler hem de bazı fırsatlar sunmuştur. Fakat, şu ana kadar yaşanan gelişmeler ülkenin gelecekte siyasi istikrarsızlık ve güvensizlik sarmalına sürüklenmesi ihtimalini güçlendirmektedir. Bu durum, Afganistan’ın geleceğinin bölgesel ve küresel siyasetin güvenlik paradigması üzerinde önemli etkileri olması potansiyelini artırmaktadır. Bu çalışmada, mevcut durum değerlendirmesi yapılmakta ve muhtemel gelecek projeksiyonları analiz edilmektedir. Bu kapsamda, özellikle Afganistan’ın karşı karşıya olduğu ekonomik kriz, düzensiz göç, terörizm, insani kriz, kıtlık ve yoksulluk gibi güvenlik riskleri üzerinde durulmaktadır.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (2021) yaptığı açıklamaya göre, Afganistan olağanüstü boyutta bir yoksulluğun eşiğindedir. Ülkenin siyasi ve ekonomik krizlerine acilen bir müdahale başlatılmazsa, nüfusun yüzde 97’si yoksulluk sınırının altına düşme riskiyle karşı karşıyadır. Afganistan genelinde yaklaşık on milyon çocuk hayatta kalabilmek için insani yardıma muhtaç durumdadır. Yaklaşık bir milyon çocuğun da bir yıl içerisinde “şiddetli akut beslenme yetersizliğinden hayatını kaybedebileceği tahmin edilmektedir” (UNICEF, 2021). Uluslararası yaptırımların baskısı altında ezilen ve henüz uluslararası meşruiyete kavuşamamış Taliban yönetiminde ülkenin başarısız devlet (failed state) haline gelme ihtimali her geçen gün yükselmektedir.
Ülkenin kontrolünü ele geçiren Taliban, iç siyasi çekişmelere sahne olmaktadır ve bölünme riskiyle karşı karşıyadır. Daha önce de tam bir homojen grup görüntüsü vermeyen Taliban içerisindeki karşıt gruplar arasında şiddet olayları yaşanmaktadır (O’Donnel, 2021). Ülkedeki tek otoritenin de sarsılması ihtimali, Afganistan’ın kaosa sürüklenme olasılığını artırmaktadır. Oluşabilecek muhtemel güç boşluğu, çeşitli terör örgütlerinin istismar edebileceği bir ortam meydana getirmektedir. Bu örgütlerin başında DEAŞ ve El-Kaide gelmektedir. Afganistan’ın terör örgütleri için güvenli bölge haline gelme ihtimali oldukça güçlüdür (Boot, 2021: 4).
Afganistan’ın mevcut durumu, halihazırda yaşanan yoğun göçün artarak devam edebileceğini göstermektedir. Fakat komşu ülkeler böylesi bir göç akınını karşılamaya istekli değildir. Örneğin halihazırda üç buçuk milyon Afgan mülteciye ev sahipliği yapan Pakistan, daha fazla mülteci istemediği için sınır kontrollerini artırmakta ve hazırlıklar yapmaktadır (Farmer, 2021). Her geçen gün daha da zorlaşan göç yolları, ülkede yaşanabilecek insani krizinden kaçma ihtimalini düşürmektedir.
Sonuç olarak, şunu ifade etmek gerekir ki ABD’nin Afganistan’dan çekilmesinin yönetişim, Afganistan iç güvenliği, terörizm, bölgesel dinamikler, büyük güç rekabeti, insan hakları, insani meseleler ve kalkınma üzerinde derin etkileri olacaktır (Brenner ve Wallin, 2021, 1). Bu çalışmada, sahadaki mevcut durum ışığında, bu etkilere dair gelecek projeksiyonları analiz edilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Afganistan, Uluslararası Güvenlik, İnsani Kriz, Düzensiz Göç, Terörizm
Kaynakça
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı. (2021, 9 Eylül). 97 percent of Afghans could plunge into poverty by mid 2022, says UNDP. https://www.undp.org/press-releases/97-percent-afghans-could-plunge-poverty-mid-2022-says-undp.
Boot, Max. “Biden’s 9/11 Withdrawal From Afghanistan: What to Know,” Council on Foreign Relations, 14 Nisan 2021.
Brenner, Claire ve Matthew Wallin. “Preparing for the Consequences of Withdrawal from Afghanistan,” American Security Project, Mayıs 2021.
Farmer, Ben. “Pakistan fears another refugee influx as Afghans assemble on its doorstep,” The National News, 1 Eylül 2021, https://www.thenationalnews.com/world/2021/09/01/pakistan-fears-another-refugee-influx-as-afghans-assemble-on-its-doorstep.
Miller, Laurel. “Biden’s Afghanistan Withdrawal: A Verdict on the Limits of American Power,” Survival, 63:3, 37-44.
O’Donnel, Lynne. “Taliban Splintered by Internal Divisions, External Spoilers,” Foreign Policy, 12 Kasım 2021, https://foreignpolicy.com/2021/11/12/taliban-afghanistan-pakistan-factions-fighting-division-unity.
UNICEF. “Afganistan'daki çocukların durumu.” 23 Ağustos 2021, https://www.unicefturk.org/yazi/afganistandaki-cocuklarin-durumu.